Προβιοτικά για παιδιά: Ένας πλήρης οδηγός για γονείς, βασισμένος σε στοιχεία

Σε αυτό το άρθρο θα συζητήσουμε για τα προβιοτικά για παιδιά – πως λειτουργούν και ποιες διαφορετικές προβιοτικές ίνες υπάρχουν. Επίσης, θα αναφερθούμε σε όλα αυτά που θα πρέπει να ξέρετε για το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού σας και την πεπτική υγεία του. Καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν αποφασίσετε να δώσετε στα παιδιά σας προβιοτικά. Χρησιμοποιήστε την έρευνα και τη συμβουλή μας που υποστηρίζεται από δεδομένα μόνο ως οδηγό, και μιλήστε με τον παιδίατρό σας πριν προβείτε σε κάποια ενέργεια.

Παιδιά και το ανοσοποιητικό σύστημα

Οι πρώτες 1000 ημέρες ζωή – από την προ-σύλληψη έως τα δεύτερα γενέθλιά τους- είναι μια σημαντική περίοδος για το ταξίδι του ανοσοποιητικού συστήματος του παιδιού σας. Η έκθεση σε νέα βακτήρια και ιούς για πρώτη φορά, και η δημιουργία των πρώτων αντισωμάτων για την καταπολέμησή τους, σε αυτή την ηλικία είναι είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη του ανοσοποιητικού συστήματος, μια σημαντική βάση για το υγιές μέλλον του παιδιού σας.

Οι μητέρες δίνουν τα αντισώματα στα παιδιά τους μέσω της “προστασίας της φωλιάς”, δίνοντάς του το πρώτο φράγμα άμυνας, αλλά αυτό μόνο δεν είναι αρκετό.

Το ανοσοποιητικό που κληρονομεί ένα παιδί παθητικά από τη μητέρα του μειώνεται σταδιακά μέσα στους πρώτους μήνες της ζωής του, οπότε είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει την ανάπτυξη ενός ισχυρού ανοσοποιητικού συστήματος από μικρή ηλικία.

Τα παιδιά τείνουν να “κολλούν” 5-10 κρυώματα το χρόνο επειδή εκτίθενται σε παθογόνα για πρώτη φορά, και με περιορισμένες άμυνες, σε αντίθεση με τους ενήλικες, που “κολλούν” ένα κρύωμα 2-4 φορές το χρόνο, κάτι που δείχνει πόσο αποτελεσματικό γίνεται το ανοσοποιητικό σύστημα στο να υπερασπίζεται τον οργανισμό.

Ακόμη, τα παιδιά με αδέρφια και τα παιδιά που πηγαίνουν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να κολλήσουν κάποια ασθένεια. Όμως, αυτό δεν είναι απαραίτητα ένα κακό πράγματα, η μετάδοση αυτών των μικροβίων βοηθά στο να προπονηθεί το ανοσοποιητικό σύστημα προκειμένου να πολεμήσει στο μέλλον, και ίσως ακόμα πιο σοβαρές ασθένειες.

Μικροβίωμα του εντέρου

Το ανθρώπινο έντερο έχει τρισεκατομμύρια βακτήρια, και η συλλογή βακτηρίων στο σώμα είναι γνωστή ως “μικροβίωμα” (1). Τα μικροβιώματα υπάρχουν σε πολλά σημεία του σώματος, αλλά το μικροβίωμα του εντέρου είναι το πιο σημαντικό το οποίο πρέπει να σκεφτούμε για τη συνολική υγεία και λειτουργία του εγκεφάλου.

Η ισορροπία είναι πολύ σημαντική, καθώς χρειαζόμαστε τους σωστούς τύπους βακτηρίων να υπάρχουν στις σωστές ποσότητες προκειμένου ο εγκέφαλος και το σώμα να λειτουργούν στο βέλτιστο βαθμό. Ιδανικά, θα πρέπει να υπάρχουν περισσότερα καλά βακτήρια σε σχέση με τα κακά.

Όταν η ισορροπία των βακτηρίων διαταραχθεί με έναν αρνητικό τρόπο, ονομάζεται “δυσβίωση”, και η δυσβίωση του εντέρου μπορεί να συνεισφέρει σε πολλά προβλήματα υγείας και συμπτώματα σε ενήλικες και παιδιά.

Η ισορροπία της γαστροεντερικής χλωρίδας παίζει ένα σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος των παιδιών. Η έρευνα δείχνει ότι μέχρι και το 80% του ανοσοποιητικού συστήματος ενός παιδιού βρίσκεται στο έντερό του, είναι ξεκάθαρο ότι η ανοσία και το εντερικό μικροβίωμα συνδέονται στενά (2). Τα μικροβιώματα βρίσκονται σε συνεχή επαφή με το ανοσοποιητικό σύστημα, και μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού.

Μια υγιής εντερική χλωρίδα μπορεί να δυναμώσει τις φυσικές άμυνες του παιδιού σου. Η ανάπτυξη και αντοχή στα καλά βακτήρια στο έντερο είναι, επίσης, ένας σημαντικός τύπος συντήρησης για το ανοσοποιητικό σύστημα, και για να βεβαιωθείτε ότι είναι έτοιμο για να αντιμετωπίσει άλλα ανεπιθύμητα παθογόνα.

Τι μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού σας;

Εκτός από την ισορροπημένη χλωρίδα του εντέρου, μπορείτε να βοηθήσετε την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματός του παιδιού σας, ιδιαίτερα τις πρώτες 1000 ημέρες μέσω:

• Τακτικής άσκησης, ιδιαίτερα στον φρέσκο αέρα ακόμα και το χειμώνα ή στον κακό καιρό
• Επαρκούς ύπνου και ξεκούρασης, αποφεύγοντας το άγχος και τον θόρυβο
• Της αποφυγής της υπερβολικής καθαριότητας – η φυσική επαφή με τα μικρόβια στο περιβάλλον ενισχύει ένα ισχυρό ανοσοποιητικό σύστημα
• Εμβολιασμού (όπως προτείνεται στα παιδιά κατά τον πρώτο χρόνο της ζωής τους)
• Καλής διατροφής

Η υγεία του εντέρου των παιδιών – Όλα ξεκινούν με τη μητέρα

Το παιδί σας γεννιέται με μια μοναδική εντερική “χλωρίδα”, το “προσωπικό τους μικροβίωμα”/ Η ποιότητα και ποικιλομορφία των βακτηρίων, τόσο των “καλών” ή ευεργετικών και των λιγότερο ευεργετικών ή “κακών”, καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από τη μικροχλωρίδα της μητέρας. Το εντερικό μικροβίωμα του παιδιού σας ξεκινά να αναπτύσσεται στη μήτρα, και πολλαπλασιάζεται περαιτέρω κατά τη γέννα και μέσω του θηλασμού, και περνάει από τα κριτικά στάδια της ανάπτυξης στη νηπιακή ηλικία και τα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας (3).

Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι τα έμβρυα που λαμβάνουν σε πρώιμο στάδιο ένα καλό ξεκίνημα στην υγεία του εντέρου τους και η έκθεσή τους σε διάφορες προβιοτικές ίνες ενώ αναπτύσσονται, οδηγεί σε δυνατότερα ανοσοποιητικά συστήματα, πλεονεκτήματα χώνεψης, και άλλα πλεονεκτήματα στη γέννα και μετέπειτα (4).

Τι συμβαίνει στη γέννα;

Κατά τη διάρκεια της γέννας, τα μωρά εκτίθενται σε ακόμα περισσότερα από τα προβιοτικά βακτήρια της μητέρας καθώς ταξιδεύουν μέσα από το κανάλι της γέννησης και ως εκ τούτου τα εντερικά μικροβιώματα των μωρών που γεννιούνται με φυσιολογικό τοκετό τέινουν να έχουν πολλές ομοιότητες με τα μικροβιότα του κόλπου της μητέρας. Τα μωρά που γεννιούνται μέσω καισαρικής τομής δεν περνούν μέσα από το κανάλι της γέννησης, και δεν εκτίθενται στη φυσική μέθοδο του σώματος για τη μεταφορά των υγιών βακτηρίων από τη μητέρα στο παιδί (5).

Συνεπώς, τα μωρά που γεννιούνται μέσω καισαρικής τομής συνήθως έχουν μικρότερη αφθονία και ποικιλομορφία στα εντερικά βακτήρια (6,7). Με άλλα λόγια, έχουν μια μεγαλύτερη πιθανότητα δυσβίωσης.

Μαμά, μπαμπάς και το μωρό

Η χλωρίδα στο έντερο της μαμάς επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως το μικροβίωμα του πατέρα.Η χλωρίδα του εντέρου και των δύο γονιών μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από πολλά πράγματα, όπως τα επεξεργασμένα φαγητά ή αυτά που περιέχουν ζάχαρη, τα επεξεργασμένα τρόφιμα που έχουν δημιουργηθεί με βιολογική μηχανική, η μόλυνση, τα αντιβιοτικά, τα μη συνταγογραφούμενα χάπια για την καούρα, τα εντομοκτόνα στα τρόφιμα, το χλωριούχο και φθοριούχο νερό, ακόμα και το άγχος.

Για να διασφαλίσετε ότι θα δώσετε στο μωρό σας ένα υγιές, διαφοροποιημένο μικροβίωμα, σκεφτείτε την υγεία της δικής σας εντερικής χλωρίδας πρώτα και παροτρύνετε το/τη σύζυγο/σύντροφό σας να κάνει το ίδιο. Ένα απλό βήμα που μπορείτε να πάρετε είναι να εισάγετε τα λαχανικά που έχουν υποστεί ζύμωση στη καθημερινή διατροφή σας. Η κατανάλωση μιας μερίδας ή παραπάνω των κατάλληλα προετοιμασμένων λαχανικών που έχουν υποστεί ζύμωση προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα στη χλωρίδα του εντέρου σας αλλά και του αγέννητου παιδιού σας.

Ένας άλλος κατάλληλος τρόπος για να βοηθήσετε την αποκατάσταση της δικής σας ευεργετικής χλωρίδας του εντέρου είναι η κατανάλωση ωμού γιαουρτιού από ζώα που έχουν καταναλώσει οργανικό γρασίδι (όχι το εμπορικό γιαούρτι που θα βρείτε στα σούπερ μάρκετ, το οποίο είναι παστεριωμένο και μπορεί να περιέχει μεγάλες ποσότητες ζάχαρης). Ιδανικά, φτιάξτε το δικό σας γιαούρτι στο σπίτι με ωμό οργανικό γάλα.

Ο ευκολότερος και ίσως ο πιο αξιόπιστος τρόπος να μεγιστοποιήσετε τα ευεργετικά μικρόβια του εντέρου σας είναι η κατανάλωση υψηλής ποιότητας προβιοτικών συμπληρωμάτων διατροφής. Τα συμπληρώματα διατροφής με “προβιοτικά και πρεβιοτικά” ενηλίκων και γυναικών συνίστανται για τους περισσότερους, ειδικά σε αυτούς που σύντομα θα γίνουν γονείς.

Προβιοτικά για παιδιά – Τι είναι και πως λειτουργούν

Τι είναι τα προβιοτικά;

Τα προβιοτικά είναι “ζωντανοί μικροοργανισμοί που προσφέρουν πλεονεκτήματα στην υγεία βοηθώντας την ενίσχυση ή την αποκατάσταση της υγείας στο μικροβίωμα του εντέρου”, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και της Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.

Πολλά προβιοτικά βρίσκονται σε τροφές πλούσιες σε ίνες που δεν έχουν διασπαστεί από τα ανθρώπινα ένζυμα χώνεψης και φτάνουν ως το παχύ έντερο όπου ζυμώνονται από τα βακτήρια του εντέρου.

Χρειάζονται πραγματικά τα παιδιά προβιοτικά;

Ένα ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα μπορεί να ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού σας και να βελτιώσουν τη λειτουργία πολλών διαδικασιών που σχετίζονται με το σώμα.

Τα  προβιοτικά είναι μια δημοφιλής φυσική θεραπεία για τα παιδιά. Σύμφωνα με μια “Διεθνή  Έρευνα Συνεντεύξεων του 2012”, τα προβιοτικά είναι το 3ο φυσικό προϊόν που χρησιμοποιείται περισσότερο από τα παιδιά (8).

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο ‘JAMA Pediatrics’ βρήκε ότι η χορήγηση προβιοτικών στα βρέφη κατά τους τρεις πρώτους μήνες της ζωής τους μπορεί να βοηθήσει την πρόληψη αερίων, κολικών, δυσκοιλιότητας, και της παλινδρόμησης οξέων (9).

Επίσης, ορισμένες έρευνες αναφέρουν ότι τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση της οξείας δυσκοιλιότητας, των κολικών και της παλινδρόμησης οξέων στα υγιή βρέφη και παιδιά. Επίσης, ίσως βοηθήσουν στην αποτροπή των δευτερευουσων λοιμώξεων και της διάρροιας στα παιδιά με τη χρήση αντιβιοτικών. Τα προβιοτικά μπορούν ακόμα και να βοηθήσουν στην πρόληψη εκζέματος και αλλεργιών σε ορισμένα παιδιά.

Το μη ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα στα παιδιά – Αιτίες & Συνέπειες

Εκτός από την γέννηση μέσω καισαρικής, πολλοί άλλοι παράγοντες, όπως: η κατανάλωση γάλακτος σε μορφή σκόνης, ο πρόωρος τοκετός, και η πρόωρη έκθεση στα αντιβιοτικά και αντιβακτηριακά προϊόντα μπορούν επίσης να προκαλέσουν ανισορροπία ή να διαταράξουν το εντερικό μικροβίωμα των παιδιών, και να τα θέσουν σε υψηλό δυσβίωσης, αλλεργιών, κοινών λοιμώξεων, και παιδιατρικών ασθενειών (5,10).

Αντιβιοτικά

Η χρήση αντιβιοτικών είναι μία από τις πιο συχνές αιτίες ενός μη ισορροπημένου μικροβιώματος. Ενώ τα αντιβιοτικά είναι σημαντικά για την αποφυγή σοβαρών ασθενειών σκοτώνοντας τις κακές ίνες στα βακτήρια, δεν λειτουργούν επιλεκτικά, έτσι, τα σημαντικά ευεργετικά βακτήρια γίνονται στόχο μαζί με τις επιβλαβείς ίνες.

Ένα ποσοστό 33% των γεννήσεων στις ΗΠΑ πραγματοποιούνται με καισαρική, κάτι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ισορροπία των καλών βακτηρίων στα βρέφη (11). Σε πολλές ετοιμογέννες μητέρες χορηγούνται δόσεις αντιβιοτικών ενώ βρίσκονται στο δωμάτιο τοκετού, κάτι που μπορεί να ταράξει την ισορροπία του μικροβιώματος του μωρού.

Ακόμη, τα παιδιά πριν την ηλικία των τεσσάρων ετών (όταν τα μικροσκοπικά σωματάκια του ξεκινούν να χτίζουν τις βάσεις για ένα καλό και υγιές έντερο) λαμβάνουν περισσότερα αντιβιοτικά σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα (12).

Αν τα αντιβιοτικά είναι απαραίτητα για το άρρωστο παιδί σας, καλύτερη υγεία του μικροβιώματος σημαίνει λιγότερες δόσεις φαρμάκων για να επανέλθει η υγεία (13). Τα πρόωρα μωρά τα οποία λαμβάνουν προβιοτικά κλαίνει λιγότερο (14).

Αντιβακτηριακά προϊόντα – “Υπόθεση υγιεινής”

Η χρήση αντιβακτηριακών προϊόντων μπορεί να έχει όμοια επίδραση όπως τα αντιβιοτικά, σκοτώνοντας τα καλά βακτήρια μαζί με τα κακά.

Πράγματι, ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός ερευνητών υποστηρίζει την “υπόθεση υγιεινής” (15).

Αυτή η θεωρία υποθέτει ότι οι αλλαγές στο περιβάλλον και τον τρόπο ζωής επηρεάζουν τα παιδιά στις αναπτυσσόμενες χώρες όπως η βελτιωμένη υγιεινή, η μειωμένη έκθεση σε ζώα των αγρών και οι αυξημένοι δείκτες καισαρικών τομών έχουν οδηγήσει στο γεγονός τα παιδιά να μην εκτίθενται αρκετά στους σωστούς τύπους καλών βακτηρίων στα πρώτα τους χρόνια, με πιθανώς σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία.

Οπότε, ποιες μπορεί να είναι οι επιδράσεις αν υπάρχει ανισορροπία στο εντερικό μικροβίωμα του παιδιού σας;

Ορισμένα συμπτώματα είναι σχετικά μικρά αλλά ενοχλητικά, όπως τα προβλήματα χώνεψης όπως η δυσκοιλιότητα και η διάρροια.

Όμως, πολλές σοβαρές χρόνιες παθήσεις που συνήθως ξεκινούν κατά την παιδική ηλικία όπως το άσθμα, οι αλλεργίες, τα αυτοάνοσα νοσήματα, και ο διαβήτης τύπου 1 έχουν συνθεθεί με ένα μη ισορροπημένο μικροβίωμα και μια έλλειψη έκθεσης σε επαρκείς πηγές καλών βακτηρίων κατά την παιδική ηλικία.

Πλεονεκτήματα υγείας βασισμένα σε αποδείξεις για τα προβιοτικά για παιδιά στα βρέφη και τα μικρά παιδιά

Ένας ολοένα αυξανόμενος αριθμός βιβλιογραφίας υποστηρίζει ότι τα προβιοτικά αποτελούν έναν ασφαλή και αποτελεσματικό τρόπο για την υποστήριξη ενός υγιούς εντερικού μικροβιώματος κατά τη διάρκεια της αρχικής ανάπτυξης.

Παρακάτω αναφέρουμε ορισμένα αξιόλογα ευρήματα από κλινικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν με βρέφη και μικρά παιδιά. Συνολικά, αυτές οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική ενσωμάτωση των προβιοτικών τροφών ή συμπληρωμάτων διατροφής στη διατροφή του παιδιού μπορεί να συμβάλλουν στη:

• Μειώση την ανάγκη για θεραπεία με αντιβιοτικά στα παιδιά που πηγαίνουν σε βρεφονηπιακούς σταθμούς (16)
• Προώθηση μιας υγιούς ανταπόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος στα μωρά που γεννήθηκαν με καισαρική τομή (17)
• Μείωση των συμπτωμάτων του γαστροεντερικού πόνου που σχετίζεται με τη λήψη αντιβιοτικών
• Υποστήριξη της ανοσολογικής υγείας των βρεφών που βρίσκονται σε “υψηλό κίνδυνο” για αλλεργίες και δυσλειτουργίες του δέρματος (19)
• Προώθηση της γενικής γαστροεντερικής υγείας και λειτουργίας (20)
• Μείωση του χρόνου που κλάματος και άλλων συμπτωμάτων που σχετίζονται με τους κολικούς (21)
• Μείωση της διάρροιας για την οποία πρέπει να νοσηλευτεί κάποιος ή να ζητήσει ιατρική βοήθεια (22-24)
• Επιρροή του μεταβολισμού και του βάρους των παιδιών προωθώντας την ανάπτυξη και την επιβίωση των καλών, ευεργετικών βακτηρίων. Η ύπαρξη μιας υγιούς ποσότητας εντερικών μικροβιωμάτων μπορεί να είναι σημαντική για τη διαχείριση του βάρους των παιδιού σε όλη τη ζωή του, σύμφωνα με έρευνες (25)
• Μείωση πιθανών παρενεργειών από τους παιδικούς εμβολιασμούς (26)
• Υποστήριξη της υγείας του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του μεγαλώματος και της ανάπτυξης. Καθώς υπάρχει στενή σύνδεση ανάμεσα στο έντερο του παιδιού σας και τον εγκέφαλο, το έντερο συχνά αποκαλείται το “δεύτερο μυαλό” (27)
• Χώνεψη του φαγητού και την παραγωγή συγκεκριμένων θρεπτικών ουσιών που χρειάζεται το σώμα του παιδιού σας (28)
• Υποστήριξη της υγείας της ουροδόχου κύστης και την κολπικής υγείας (στα κορίτσια) βοηθώντας στη διατήρηση μιας υγιούς ποσότητας βακτηρίων (29).

Για αυτό πολλοί γονείς σήμερα στρέφονται στα υψηλής ποιότητας συμπληρώματα διατροφής με προβιοτικά για τα παιδιά. Ενώ η καλλιέργεια των εντερικών βακτηρίων ξεκινά στη γέννηση, είναι ζωτικής σημασίας να μπορέσουν να ακμάσουν καθώς το παιδί μεγαλώνει.

Είναι ασφαλή τα προβιοτικά για παιδιά;

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα προβιοτικά είναι γενικά ασφαλή για τα περισσότερα παιδιά, με πολλές πιθανές εξαιρέσεις όπως τα πρόωρα βρέφη, τα παιδιά με διαταραχές στο ανοσοποιητικό σύστημα, και τα παιδιά που χρησιμοποιούν ενδοφλέβιες ιατρικές συσκευές (30,31).

Όμως, ακόμα και αν το παιδί σας είναι αρκετά υγιές για να λάβει προβιοτικά, συστήνεται να μιλήσετε με τον παιδίατρο του παιδιού σας σχετικά με το αν είναι κατάλληλοι υποψήφιοι για να λάβουν προβιοτικά, πριν τα εκθέσετε είτε σε τροφές είτε σε συμπληρώματα διατροφής (32).

Συμπληρώματα με προβιοτικά για παιδιά εναντίον προβιοτικών τροφών: Τι είναι καλύτερο;

Τα προβιοτικά προστίθενται σε ορισμένες τροφές όπως το γιαούρτι και το τυρί cottage με καλλιέργειες. Προκύπτουν φυσικά στις τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το βουτυρώδες γάλα και το ωμό τυρί που έχει δημιουργηθεί από μη παστεριωμένο γάλα.

Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν τα πλεονεκτήματα υγείας του ωμού γάλακτος και των προϊόντων που έχουν δημιουργηθεί από ωμό γάλα, όμως δεν θα πρέπει να το δίνετε στα παιδιά. Το ωμό γάλα μπορεί να περιέχει επικίνδυνα βακτήρια. Μπορεί να προκαλέσει ασθένειες που ενδέχεται να απειλήσουν τη ζωή των παιδιών.

Αν αναρωτιέστε αν είναι καλύτερα τα συμπληρώματα προβιοτικών ή οι τροφές, η απάντηση είναι ότι δεν είναι ξεκάθαρο.

Η διατροφή είναι το κλειδί, αλλά…

Η λήψη θρεπτικών συστατικών από πλήρεις τροφές είναι συνήθως η καλύτερη λύση. Όμως στην περίπτωση των προβιοτικών, το παιδί σας ενδέχεται να μην μπορεί να πάρει αρκετά μόνο από τις τροφές.

Τα προβιοτικά στις τροφές μπορεί να μην επιζήσουν τη διαδικασία παρασκευής και αποθήκευσης. Καθώς δεν υπάρχουν κλινικές μελέτες που να συγκρίνουν ίσες δόσεις από τις ίδιες ίνες από κάθε μέθοδο παράδοσης, είναι μια δύσκολη ερώτηση για να απαντηθεί. Εκτός αν έχετε ένα εργαστήριο στην κουζίνα σας, δεν υπάρχει τρόπος να ξέρουμε ακριβώς πόσες επέζησαν.

Η απόκτηση αρκετών ζωντανών προβιοτικών βακτηρίων για να δημιουργηθεί ένα αντίκτυπο στην υγεία του εντέρου μπορεί να είναι λιγότερο δύσκολη με τα συμπληρώματα διατροφής σε σχέση με τις τροφές, ειδικά για τα μικρά παιδιά που καταναλώνουν λιγότερες τροφές, και λιγότερα προβιοτικά. Στην τελική, αν και πως θα αποφασίσετε να ενσωματώσετε τα προβιοτικά στη διατροφή των παιδιών σας θα πρέπει να αποφασιστεί έπειτα από συζήτηση με τον παιδίατρό τους.

Οι καλύτερες προβιοτικές ίνες για παιδιά

Σε ότι αφορά τα προβιοτικά, υπάρχει μια μεγάλη πληθώρα διαφορετικών ινών – ορισμένες είναι πιο αποτελεσματικές και πιο ευεργετικές για τα παιδιά σε σχέση με άλλες.

Ας ρίξουμε μια καλύτερη ματιά σε ορισμένες από τις καλύτερες ίνες με προβιοτικά για παιδιά!

Οξεόφιλος γαλακτοβάκιλος (L. acidophilus)

Καθώς ανήκει στα βακτήρια του γένους του γαλακτοβάκιλου, ο οξεόφιλος γαλακτοβάκιλος είναι ένα εντερικό βακτήρια που μπορεί να βρεθεί σε τροφές που έχουν υποστεί ζύμωση όπως το γιαούρτι. Αυτό το εντερικό μικροβίωμα παράγει ένα ένζυμο που γνωστό όπως λακτάζη,η οποία διασπά την λακτόζη σε λακτικό οξύ. Οι διάφορες ίντες του  γαλακτοβάκιλου είναι γνωστές για τα πλεονεκτήματά τους στην υγεία και κάθε μία από αυτές έχει διαφορετικές επιδράσεις (33). Ορισμένα από αυτά τα πλεονεκτήματα περιλαμβάνουν τη μείωση της χοληστερόλης, η θεραπεία της γαστρεντερίτιδας, η απαλοιφή των συμπτωμάτων του ευερέθιστου εντέρου, και μπορεί επίσης να μειώσει τα συμπτώματα της αλλεργίας (34).

Bifidobacterium lactis (B. lactis)

Ίσως ένα από τα καλύτερα προβιοτικά για παιδιά, το Bifidobacterium lactis, υπάρχει στο ωμό γάλα. Ορισμένα από τα πολλά πλεονεκτήματα αυτών των ινών είναι η βελτίωση της χώνεψης, η ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, η μείωση της χολεστερόλης, και η θεραπεία της έντονης διάρροιας (35).

Σακχαροµύκητας μπουλάρντι

Ένα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα βακτήρια στα προβιοτικά για παιδιά. Ο σακχαροµύκητας μπουλάρντι είναι μια μαγιά. Συνήθως χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των λοιμωδών ασθενειών όπως η διάρροια του ροτοϊού, η υπερβολική ανάπτυξη των κακών βακτηρίων, και η ταξιδιωτική διάρροια στα παιδιά. Η έρευνα δείχνει ότι οι ίνες των προβιοτικών είναι πολύ αποτελεσματικές στη θεραπεία της οξείας διάρροιας στα παιδιά (36).

Lactobacillus rhamnosus GG

Το Lactobacillus rhamnosus GG θεωρείται ως ένα από τα πιο ευρέως κλινικά ερευνημένες προβιοτικές ίνες στον κόσμο. Έχουν διεξαχθεί εκτενείς έρευνες για να δοκιμάσουν την αποτελεσματικότητα των προβιοτικών στα παιδιά. Ορισμένες από αυτές τις μελέτες βρήκαν ότι αυτή η ίνα ίσως είναι χρήσιμη στη μείωση των αλλεργιών και στην πρόληψη του εκζέματος. Αυτή η ξακουστή ίνα είναι επίσης αποτελεσματική στη θεραπεία της διάρροιας που σχετίζεται με τα αντιβιοτικά καθώς και την οξεία γαστρεντερίτιδα στα παιδιά (37).

Ενώ αυτές οι μεμονωμένες ίνες είναι ευεργετικές για τα παιδιά σας, είναι σημαντικό να καταναλώνετε τροφές και συμπληρώματα που προσφέρουν μια μεγάλη ποικιλία προβιοτικών ινών στη διατροφή των παιδιών σας.

Συμβουλές τροφών με προβιοτικά

Η προσθήκη προβιοτικών τροφών όπως το γιαούρτι στη διατροφή των παιδιών σας, θα τα βοηθήσει να διατηρήσουν ένα υγιές μικροβίωμα.

Δείτε την ετικέτα για να βεβαιωθείτε ότι το γιαούρτι που επιλέγετε έχει “ζωντανές και ενεργές καλλιέργειες”.

Αν στο παιδί σας δεν αρέσει πολύ το γιαούρτι σκέτο, δοκιμάστε να το προσθέσετε αντί για μαγιονέζα στο αγαπημένο του σάντουιτς, ή να το προσθέσετε σε μια ψητή πατάτα.

Στα περισσότερα παιδιά αρέσουν τα smoothies με γιαούρτι. Για να φτιάξετε ένα, αναμείξτε ½ κούπα σκέτο ή με βανίλια γιαούρτι με 1 κούπα φρέσκα ή κατεψυγμένα φρούτα, μέχρι να γίνει ένα μείγμα. Προσθέστε το αγαπημένο σας γλυκαντικό σύμφωνα με τις προτιμήσεις σας.

Σημείωση: Μην δώσετε μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους εξαιτίας του φόβου για αλλαντίαση.

Τα καλύτερα συμπληρώματα προβιοτικών για παιδιά… Πως να επιλέξετε;

Στον κόσμο των συμπληρωμάτων, δεν είναι όλα τα προϊόντα ίδια, δεν έχουν ίδια ποιότητα, καθαρότητα και μακροβιότητα (38).

Φυσικά, επιλέξτε ένα συμπλήρωμα προβιοτικών που έχει δημιουργηθεί ειδικά για παιδιά.

Τα είδη του γαλοκτοβάκιλου και του bifidobacterium είναι οι πιο συχνά χρησιμοποιούμενες προβιοτικές ίνες.

Όταν επιλέξετε ένα προβιοτικό για το παιδί ή το βρέφος σας, αντί να έχετε απλά μια ίνα προβιοτικών στα συμπληρώματα διατροφής, ψάξτε για ένα μείγμα διαφορετικών ινών για να διασφαλίσετε ότι θα έχετε τα μέγιστα πλεονεκτήματα υγείας.

Τι να ψάξετε στα προβιοτικά;

Πάντα να ψάχνετε για ένα προβιοτικό που περιέχει ίνες, οι οποίες είναι ανθεκτικές τόσο στα οξέα όσο και στη χολή των καλών βακτηρίων έτσι ώστε να μπορούν να επιβιώσουν στο εχθρικό περιβάλλον του στομαχιού του παιδιού σας και να φτάσουν στο έντερο του παιδιού όπου παρέχουν την πλειοψηφία των πλεονεκτημάτων.

Για να βοηθήσετε τα προβιοτικά να εγκατασταθούν στο πεπτικό σύστημα του παιδιού σας, βεβαιωθείτε ότι τα συμπληρώματα προβιοτικών παρέχουν ανεκτίμητα προβιοτικά. Τα προβιοτικά για παιδιά σε μορφή φρουκτοολιγοσακχαρίτη (FOS).

Δείτε την ημερομηνία λήξης πριν τα χρησιμοποιήσετε. Ελέγξετε τις απαιτήσεις αποθήκευσης έτσι ώστε να ξέρετε αν το προϊόν χρειάζεται να τοποθετηθεί στο ψυγείο.

Η ημερήσια δόση του συμπληρώματος της Intelligent Labs παρέχει περίπου 6 δισεκατομμύρια αποικίες σχηματισμένες σε μονάδες (CFUs) (γνωστές ως καλά μικροβιώματα) στο έντερο του παιδιού σας.

Τι μπορούν να κάνουν τα προβιοτικά για παιδιά στο παιδί σας;

Αφού η διατήρηση μιας ισορροπίας μεταξύ των καλών και κακών βακτηρίων είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, ο καλύτερος τρόπος να διασφαλίσετε την υγεία του εντέρου του παιδιού σας με συμπληρώματα προβιοτικών.

Υποστηρίζοντας την υγεία του μικροβιώματος του εντέρου του παιδιού σας, ένα προβιοτικό συμπλήρωμα έχει την δυνατότητα να ενισχύσει την υγεία όλου του σώματος – όμως  πολλά πλεονεκτήματα κλειδιά έχουν αποδειχτεί ξανά και ξανά σε πολλές επιστημονικές μελέτες.

Πλεονεκτήματα για τα μωρά

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Pediatrics βρήκε αποδείξεις ότι η χρήση προβιοτικών σε μικρή ηλικία μπορεί να προλάβει την εμφάνιση νεκρωτικής εντεροκολίτιδας στα βρέφη, μια σοβαρή ασθένεια που προκαλεί το θάνατο του εντερικού ιστού (39)

Παρομοίως, για τα μικρότερα παιδιά, τα προβιοτικά μπορούν να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στη μείωση της εμφάνισης του κολικού, της παλινδρόμησης των οξέων, και της δυσκοιλιότητας. Μια μελέτη του 2013 που δημοσιεύτηκε στο JAMA Pediatrics βρήκε ότι τα βρέφη κάτω των τεσσάρων μηνών που υποφέρουν από κολικούς έδειξαν σημάδια βελτίωσης όταν τους χορηγήθηκαν προβιοτικά συμπληρώματα. Αφού τους έδωσαν ένα προβιοτικό που περιελάμβανε την ίνα του γαλακτοβάκιλου reuteri, τα βρέφη της μελέτης είχαν λιγότερα επεισόδια με κλάματα, λιγότερη δυσκοιλιότητα, και λιγότερους εμετούς σε σχέση με την ομάδα ελέγχου (40).

Όταν είναι εφικτό, δώστε μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια της νηπιακής ηλικίας για τις πηγές κλειδιά των φυσικά δημιουργημένων προβιοτικών και μια υγιεινή διατροφή γεμάτη με σύνθετους υδατάνθρακες και διατροφικές ίνες για να βοηθήσετε να τραφούν τα φιλικά βακτήρια που βρίσκονται ήδη στο πεπτικό σύστημα του παιδιού σας (41).

Πλεονεκτήματα της πεπτικής υγείας

Από την δυσκοιλιότητα ως τη διάρροια, η λήψη καθημερινών συμπληρωμάτων διατροφής μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της λειτουργίας του πεπτικού συστήματος του παιδιού. Αρκετά προβλήματα του πεπτικού συστήματος όπως ο κολικός, η διάρροια, η ασθένεια του φλεγμονώδους εντέρου, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου (IBS), η ασθένεια του Crohn, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, και η χρόνια δυσκοιλιότητα έχουν συνδεθεί με μια ανισορροπία στη χλωρίδα του εντέρου.

Η λήψη προβιοτικών συμπληρωμάτων βοηθά στην αποκατάσταση της ισορροπίας και στη συνέχεια, ίσως βοηθήσει στην ανακούφιση αυτών των στομαχικών προβλημάτων.

Μια μελέτη που διεξήχθει από την Αμερικανική Οικογένεια Ιατρών βρήκε ότι τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της διάρκειας της διάρροιας που προέρχεται από την γαστρεντερίτιδα, και μια καθημερινή δόση προβιοτικών συμπληρωμάτων μπορεί ακόμα και να είναι αποτελεσματική ως θεραπεία για πιο σοβαρά προβλήματα του πεπτικού συστήματος στα παιδιά όπως η ασθένεια του φλεγμονώδους εντέρου (42).

Η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Pediatrics, βρήκε ότι τα προβιοτικά μπορεί να μπορούν να προλάβουν τη διάρροια που σχετίζεται με τη χρήση αντιβιοτικών (39).

Μια πρόσφατη μελέτη βρήκε ότι τα προβιοτικά έχουν ένα θετικό αντίκτυπο στα παιδιά που έχουν δυσκοιλιότητα αυξάνοντας τη συχνότητα των κοπράνων (43).

Μειώνει την συχνότητα των λοιμώξεων του αναπνευστικού

Επιπλέον, τα αποδεδειγμένα πλεονεκτήματα των προβιοτικών συμπληρωμάτων για παιδιά φτάνουν πέρα από το πεπτικό σύστημα. Μια ενδελεχής μελέτη για την έρευνα επί του θέματος που διεξήχθη το 2015 ανακάλυψε ότι τα προβιοτικά συμπληρώματα σημειώθηκαν ως πιο αποτελεσματικά σε σχέση με τα εικονικά φάρμακα στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης  και τη διάρκεια των λοιμώξεων της άνω αναπνευστικής οδού στους ενήλικες συμμετέχοντες.

Πράγματι, οι ερευνητές βρήκαν ότι τα παιδιά που λάμβαναν μια καθημερινή δόση προβιοτικών είχαν λιγότερους δείκτες απουσιών στο σχολείο και χρήση αντιβιοτικών σε σχέση με τους αντίστοιχους που δεν λάμβαναν συμπληρωμάτων προβιοτικών.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα προβιοτικά ήταν καλύτερα από τα εικονικά φάρμακα στη μείωση της συχνότητας και τη διάρκεια των λοιμώξεων του άνω αναπνευστικού συστήματος στους συμμετέχοντες της μελέτης. Η χρήση αντιβιοτικών και η απουσίες από το σχολείο εξαιτίας των κρυωμάτων μειώθηκαν επίσης (44).

Μειώνει τις φλεγμονώδεις παθήσεις

Τα παιδιά που έχουν οικογενειακό ιστορικό εκζέματος, άσθματος, ή αλλεργική ρινίτιδας επωφελούνται επίσης από τα συμπληρώματα προβιοτικών.

Μια μελέτη βρήκε ότι τα παιδιά στα οποία δόθηκε το προβιοτικό Lactobacillus rhamnosus GG για τους πρώτους έξι μήνες της ζωής τους είχαν 50 τοις εκατό λιγότερα κρούσματα εκζέματος σε σχέση με τα παιδιά στα οποία δόθηκε το εικονικό σκεύασμα (45).

Αυτή η επίδραση φαίνεται να είναι ιδιαίτερα αισθητή για τα παιδιά στα οποία οι εξάρσεις εκζέματος προκαλούνται από αλλεργίες στο γάλα.

Διαχείριση Βάρους

Τα προβιοτικά επηρεάζουν το μεταβολισμό των παιδιών και το βάρος τους προωθώντας την ανάπτυξη και την επιβίωση των καλών, ευεργετικών βακτηρίων. Η ύπαρξη υγιών μικροβίων στο έντερο μπορεί να είναι σημαντική για τη διαχείριση του βάρους παιδιού σας, σε όλη τη διάρκεια της ζωής σου, σύμφωνα με τις έρευνες (25).

Επίσης, τα πρεβιοτικά μπορεί πραγματικά να λύσουν προβλήματα παχυσαρκίας στα παιδιά. Η πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα προβιοτικά μπορούν να μειώσουν το σωματικό λίπος στα παιδιά που είναι υπέρβαρα (46). (Τα πρεβιοτικά είναι τροφές οι οποίες καταναλώνονται από τα προβιοτικά για να επιβιώσουν). Τα πρεβιοτικά επίσης πιστεύεται ότι το κάνουν αυτό αλλάζοντας το εντερικό μικροβίωμα των παιδιών.

Υποστηρίζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου

Οι έρευνες δείχνουν ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα στη χλωρίδα του εντέρου και τη λειτουργία του εγκεφάλου (27).

Το έντερο και ο εγκέφαλος είναι μέρος του εντερικού νευρικού συστήματος. Σχηματίζουν τον “άξονα εντέρου-εγκεφάλου”, το οποίο είναι ένα πλέγμα των νευρικών ινών που υπάρχει στην γαστροεντερική οδό, στο πάγκρεας και τη χοληδόχο κύστη.

Στην πραγματικότητα, το 95% της σεροτονίνης του σώματος μπορεί να βρεθεί στο έντερο, και για αυτό το λόγο συχνά αναφέρεται ως “δεύτερος εγκέφαλος” ή “εγκέφαλος του εντέρου”.

Όταν το έντερο είναι διαπερατό (έχει διαρροή), μπορεί να “διαρεύσει” τοξίνες στην ροή του αίματος, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν: αλλεργίες, κόπωση, πρήξιμο, διάρροια, υπερδραστηριότητα, φλεγμονή/πόνο στις αρθρώσεις, θολούρα στον εγκέφαλο και άλλα αυτοάνονσα προβλήματα.

Αυτή η διαδικασία συχνά αποκαλείται ως “σύνδρομο διαρρέοντος εντέρου” και είναι επίσης γνωστή ως “διάτρηση εντέρου” ή “υπερδιάτρηση”.

Μείωση δερματικών προβλημάτων

Σύμφωνα με μια έρευνα, το δέρμα γίνεται πιο επιρρεπές σε λοιμώξεις και φλεγμονές όταν η χλωρίδα του εντέρου δεν έχει ισορροπία (47). Τα δέρμα των παιδιών είναι ιδιαίτερα επιρρεπές σε δερματικά προβλήματα όπως οι ερεθισμοί, η βρεφική ακμή, και το έκζεμα. Υπάρχουν ορισμένες πρόσφατες αποδείξεις, ότι η χρήση προβιοτικών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης εκζέματος στα παιδιά (48).

Προβιοτικά για παιδιά εναντίον Προβιοτικών για ενήλικες: Η διαφορά

Διαφορετικές ίνες

Ενώ τα προβιοτικά έχουν πολλά πλεονεκτήματα υγείας για όλες τις ομάδες, υπάρχουν διαφορές στα προβιοτικά που χρησιμοποιούνται για παιδιά και σε εκείνα που χρησιμοποιούνται για τους ενήλικες. Η πρώτη διαφορά είναι ο τύπος των βακτηριακών ινών που χρησιμοποιούνται στα συμπληρώματα.

Για παράδειγμα, η Bifidobacterium infantis είναι μια προβιοτική ίνα που υπάρχει κατά κύριο λόγο στα βρέφη (καθώς βοηθά τη διάσπαση του λακτικού οξέος στο μητρικό γάλα). Από την άλλη, οι Bifidobacterium bifidum και Lactobacillus GG είναι οι πιο συχνές ίνες που χρησιμοποιούνται στα προβιοτικά συμπληρώματα.

Δράση και δοσολογία

Μια άλλη διαφορά ανάμεσα στα προβιοτικά για παιδιά και σε αυτά για τους ενήλικες είναι η δραστικότητα και η δοσολογία των συμπληρωμάτων. Ενώ τα συμπληρώματα προβιοτικών που δίνονται στα παιδιά είναι ήπια και η δόση είναι συνήθως ένα σφαιρίδιο (ή ένα δισκίο) ανά ημέρα, τα συμπληρώματα προβιοτικών για ενήλικες είναι πιο δυνατά και η δοσολογία είναι συνήθως δύο δισκία ανά ημέρα. Αν δεν είστε βέβαιοι για τη δοσολογία που πρέπει να δώσετε στα μικρά σας, συμβουλευτείτε τον παιδίατρο του παιδιού σας.

Τύπος συμπληρωμάτων

Ολοκληρώνοντας, υπάρχει ο τρόπος χορήγησης των συμπληρωμάτων. Τα προβιοτικά για παιδιά συνήθως έχουν μορφή υγρού, ενός σφαιριδίου, ενός μασώμενου δισκίου, ή σκόνης που μπορεί να αναμειχθεί με το φαγητό τους. Καθώς τα παιδιά δοκιμάζουν συχνά αυτά τα συμπληρώματα, τα προβιοτικά σε μορφή υγρού/σκόνης ή τα μασώμενα συχνά περιλαμβάνουν ανεπιθύμητα συστατικά όπως τεχνητά γλυκαντικά για να είναι πιο ελκυστικά στα παιδιά. Για τους ενήλικες, τα συμπληρώματα είναι συνήθως σε μορφή κάψουλας ή δισκίου.

Αναφορές

1. Thursby, Elizabeth, and Nathalie Juge. “Introduction to the human gut microbiota.” The Biochemical journal vol. 474,11 1823-1836. 16 May. 2017, doi:10.1042/BCJ20160510.
2. Belkaid, Yasmine, and Timothy W Hand. “Role of the microbiota in immunity and inflammation.” Cell vol. 157,1 (2014): 121-41. doi:10.1016/j.cell.2014.03.011.
3. Harman, Toni. “Microbirth: Why ‘Seeding Baby’s Microbiome’ Needs to Be on Every Birth Plan.” Huffpost. Last modified December 2014.
4. Elmadfa, Ibrahim, Petra Klein, and Alexa L. Meyer. “Immune-stimulating effects of lactic acid bacteria in vivo and in vitro.” Proceedings of the Nutrition Society 69, no. 3 (2010): 416-420. doi: 10.1017/S0029665110001710.
5. Arrieta, Marie-Claire et al. “The intestinal microbiome in early life: health and disease.” Frontiers in immunology vol. 5 427. 5 Sep. 2014, doi:10.3389/fimmu.2014.00427.
6. Huurre A, Kalliomäki M, Rautava S, Rinne M, Salminen S, Isolauri E: Mode of Delivery – Effects on Gut Microbiota and Humoral Immunity. Neonatology 2008;93:236-240. doi: 10.1159/000111102.
7. Decreased gut microbiota diversity, delayed Bacteroidetes colonisation and reduced Th1 responses in infants delivered by Caesarean section. Gut 2014;63:559-566.
8. National Center for Health Statistics (NCHS), “The National Health Interview Survey” (NHIS), 2012.
9. Sung V, Collett S, de Gooyer T, Hiscock H, Tang M, Wake M. Probiotics to Prevent or Treat Excessive Infant Crying: Systematic Review and Meta-analysis. JAMA Pediatr. 2013;167(12):1150–1157. doi:10.1001/jamapediatrics.2013.2572.
10. MLAFrancino, M Pilar. “Early development of the gut microbiota and immune health.” Pathogens (Basel, Switzerland) vol. 3,3 769-90. 24 Sep. 2014, doi:10.3390/pathogens3030769.
11. Thielking, Megan. “Sky-high C-section rates in the US don’t translate to better birth outcomes.” STAT. Last modified December 2015.
12. Lee, Grace C, Kelly R Reveles, Russell T Attridge, Kenneth A Lawson, Ishak A Mansi, James S LewisII, and Christopher R Frei. “Outpatient antibiotic prescribing in the United States: 2000 to 2010.” BMC Medicine 12, no. 96 (2014). doi: 10.1186/1741-7015-12-96.
13. Gibson, Lydialyle. “How Antibiotics Disrupt Babies’ Microbiomes.” Harvard Magazine. Last modified June 2016.
14. Partty, Anna, Raakel Luoto, Marko Kalliomaki, Seppo Salminen, and Erika Isolauri. “Effects of Early Prebiotic and Probiotic Supplementation on Development of Gut Microbiota and Fussing and Crying in Preterm Infants: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Trial.” The Journal of Pediatrics 163, no. 5 (2013): 1272-1277.e2.
15. Okada, H, C Kuhn, H Feillet, and J-F Bach. “The ‘hygiene hypothesis’ for autoimmune and allergic diseases: an update.” Clin Exp Immunol 160, no. 1 (2010): 1–9. doi: 10.1111/j.1365-2249.2010.04139.x.
16. Hatakka, K et al. “Effect of long term consumption of probiotic milk on infections in children attending day care centres: double blind, randomised trial.” BMJ (Clinical research ed.) vol. 322,7298 (2001): 1327. doi:10.1136/bmj.322.7298.1327.
17. Holscher, H.D., Czerkies, L.A., Cekola, P., Litov, R., Benbow, M., Santema, S., Alexander, D.D., Perez, V., Sun, S., Saavedra, J.M. and Tappenden, K.A. (2012), Bifidobacterium lactis Bb12 Enhances Intestinal Antibody Response in Formula‐Fed Infants. Journal of Parenteral and Enteral Nutrition, 36: 106S-117S. doi:10.1177/0148607111430817.
18. Vanderhoof, Jon A. et al.Lactobacillus GG in the prevention of antibiotic-associated diarrhea in children.The Journal of Pediatrics, Volume 135, Issue 5, 564 – 568.
19. K. Wickens, P. Black, T. V. Stanley, E. Mitchell, C. Barthow, P. Fitzharris, G. Purdie and J. Crane, Clinical & Experimental Allergy, 2012 (42) 1071–1079.
20. El-Soud, Neveen Helmy Abou et al. “Bifidobacterium lactis in Treatment of Children with Acute Diarrhea. A Randomized Double Blind Controlled Trial.” Open access Macedonian journal of medical sciences vol. 3,3 (2015): 403-7. doi:10.3889/oamjms.2015.088
21. Valerie Sung, Frank D’Amico et al. Lactobacillus reuteri to Treat Infant Colic: A Meta-analysis. Pediatrics Jan 2018, 141 (1) e20171811; DOI: 10.1542/peds.2017-1811.
22. Hojsak I, Szajewska H, Canani RB, Guarino A, Indrio F, Kolacek S, et al. Probiotics for the prevention of nosocomial diarrhea in children. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2017 doi: 10.1097/MPG.0000000000001637.
23. Wanke M, Szajewska H. Lack of an effect of Lactobacillus reuteri DSM 17938 in preventing nosocomial diarrhea in children: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. J Pediatr. 2012;161:40–43.e1.
24. Urbańska M, Gieruszczak-Białek D, Szymański H, Szajewska H. Effectiveness of lactobacillus reuteri DSM 17938 for the prevention of nosocomial diarrhea in children: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Pediatr Infect Dis J. 2016;35:142–145.
25. Onubi, Ojochenemi J et al. “Effects of probiotics on child growth: a systematic review.” Journal of health, population, and nutrition vol. 34 8. 2 May. 2015, doi:10.1186/s41043-015-0010-4.
26. Youngster I, Kozer E, Lazarovitch Z, et al. Probiotics and the immunological response to infant vaccinations: a prospective, placebo controlled pilot study. Archives of Disease in Childhood 2011;96:345-349.
27. Wang S, Harvey L, Martin R, et al. Targeting the gut microbiota to influence brain development and function in early life. Neurosci Biobehav Res. 2018; 95:191-201. doi: 10.1016/j.neubiorev.2018.09.002.
28. Kechagia, Maria et al. “Health benefits of probiotics: a review.” ISRN nutrition vol. 2013 481651. 2 Jan. 2013, doi:10.5402/2013/481651.
29. Schwenger  EM, Tejani AM, Loewen  PS. Probiotics for preventing urinary tract infections in adults and children. Cochrane Database of Systematic Reviews 2015, Issue 12. Art. No.: CD008772. DOI: 10.1002/14651858.CD008772.pub2.
30. K H Brown, Reestablishment of a section on international nutrition in the AJCN, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 59, Issue 6, June 1994, Pages 1263–1264.
31. Dan W. Thomas, Frank R. Greer, Committee on Nutrition; Section on Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition,”Probiotics and Prebiotics in Pediatrics”. Pediatrics Dec 2010, 126 (6) 1217-1231; DOI: 10.1542/peds.2010-2548.
32. Doron, Shira, and David R Snydman. “Risk and safety of probiotics.” Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America vol. 60 Suppl 2,Suppl 2 (2015): S129-34. doi:10.1093/cid/civ085.
33. Ljungh, A and T Wadström. “Lactic acid bacteria as probiotics.” Curr Issues Intest Microbiol 7, no. 2 (2006): 73-89. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16875422.
34. Szajewska, H, M Ruszczyński, S Kolaček. “Meta-analysis shows limited evidence for using Lactobacillus acidophilus LB to treat acute gastroenteritis in children.” Acta Paediatr 103, no. 3 (2014): 249-55. doi: 10.1111/apa.12487.
35. Chouraqui, Jean-Pierre, Louis-Dominique Van Egroo, and Marie-Claire Fichot. “Acidified Milk Formula Supplemented With Bifidobacterium lactis: Impact on Infant Diarrhea in Residential Care Settings.” Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 18, no. 3 (2004): 88-292.
36. Kurugöl, Z and G Koturoğlu. “Effects of Saccharomyces boulardii in children with acute diarrhoea.” Acta Paediatr 94, no. 1 (2005): 44-7.
37. Hojsak, I. “Probiotics in Children: What Is the Evidence?” Pediatric Gastroenterology, Hepatology & Nutrition 20, no. 3 (2017): 139-146. doi: 10.5223/pghn.2017.20.3.139.
38. Berman S, Spicer D. Safety and Reliability of Lactobacillus Supplements in Seattle, Washington. The Internet Journal of Alternative Medicine. 2003:1.
39. Thomas, Dan W, Frank R Greer, et al. “Probiotics and prebiotics in pediatrics.” Pediatrics 126, no. 6 (2010): 1217-31. doi: 10.1542/peds.2010-2548.
40. Sung, V, S Collett, T de Gooyer, H Hiscock, M Tang, and M Wake. “Probiotics to prevent or treat excessive infant crying: systematic review and meta-analysis.” JAMA Pediatrics 167, no. 12 (2013): 1150-7. doi: 10.1001/jamapediatrics.2013.2572.
41. McGuire, MK, MA McGuire. “Got bacteria? The astounding, yet not-so-surprising, microbiome of human milk.” Curr Opin Biotechnol 44, (2017): 63-68. doi: 10.1016/j.copbio.2016.11.013.
42. Armstrong, Carrie. “AAP Reports on Use of Probiotics and Prebiotics in Children.” American Family Physician 83, no. 7 (2011): 849-852. https://www.aafp.org/afp/2011/0401/p849.html.
43. Huang, Ruixue and Jianan Hu. “Positive Effect of Probiotics on Constipation in Children: A Systematic Review and Meta-Analysis of Six Randomized Controlled Trials.” Frontiers in Cellular and Infection Microbiology 7, (2017): 153. doi: 10.3389/fcimb.2017.00153.
44. Hao, Qiukui, Bi Rong Dong, and Taixiang Wu. “Probiotics for preventing acute upper respiratory tract infections.” Cochrane Database of Systematic Reviews 2, no. CD006895 (2015). doi: 10.1002/14651858.CD006895.pub3.
45. Kalliomäki, Marko, Seppo Salminen, Heikki Arvilommi, Pentti Kero, Pertti Koskinen, and Erika Isolauri. “Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebo-controlled trial.” ScienceDirect 357, no. 9262 (2001): P1076-1079. doi: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(00)04259-8.
46. Nicolucci, Alissa C., Megan P. Hume, Inés Martínez, Shyamchand Mayengbam, Jens Walter, and Raylene A. Reimer. “Prebiotics Reduce Body Fat and Alter Intestinal Microbiota in Children Who Are Overweight or With Obesity.” Gastroenterology 153, no. 3 (2017): 711-722. doi: 10.1053/j.gastro.2017.05.055.
47. Juhlin, L and G Michaëlsson. “Fibrin microclot formation in patients with acne.” Acta Derm Venereol 63, no. 6 (1983): 538-40.
48. Institute for Quality and Efficiency in Health Care. Eczema in children: Can prebiotics or probiotics help prevent it?. Informed Health Online. Last modified 2017.